برای دستیابی به انتشار کربن خالص تا صفر برای شهرها به حمایت گستردهای از رویکرد مشارکتی بیشتر نیاز داریم. همکاری های قوی بین دولتهای شهری، متصرفان املاک و سرمایهگذاران در این برنامه تاثیرگذار است. یک مدل تجاری مشارکتی، بیشتر به تغییر در طرز فکر بسیاری از ادارات شهرها نیاز دارد و باید صاحبان املاک، توسعهدهندگان، سرمایهگذاران و ساکنان را به عنوان شرکای بلندمدت برای دستیابی به اهداف محیط زیست در نظر بگیرند.
امروزه تقریبا تمام مدیران جهان اهدافی همسوی اقلیم را در نظر دارند؛ اخباری از جمله: شهردار منچستر انگلستان از رسیدن به هدف صفر کربن تا سال ۲۰۳۸ خبر داده است، جزو اخبار مورد توجه بسیاری از مدیران شهری است. بیشتر مدیرانی که اهداف ضد کربن را الگو قرار می دهند، بر انتشار این ماده مضر در مرز بین شهرها و از طریق مصرف الکتریسیته تمرکز میکنند. در واقع، گاهی اوقات روابط بین شهرها به شیوههای مختلف، باعث افزایش انتشار کربن میشود و برنامهریزان شهری امروزه در تلاشند تا این نوع انتشار را به صفر برسانند. به عنوان مثال، ساکنان منچستر ممکن است از کشورهای خارجی نوعی لپ تاپ تهیه کنند که با مصرف الکتریسیته، بیشترین سهم را در انتشار کربن ایفا کند یا مثلاً رفت و آمد هوایی مردم این شهر به سایر نقاط دنیا یا کشور به تولید چشمگیر گازهای آلاینده منجر شود. این نوع انتشار کربن اغلب از دید برنامهریزان شهری پنهان میماند چرا که این افراد بیشتر بر انتشار مستقیم کربن از خودروها، الکتریسیته یا سایر موارد مشابه تمرکز میکنند.
بحران کرونا و رکود اقتصادی
بحران کرونا، نظم جهان را مختل کرده، تردد در خیابانهای سراسر شهر را کاهش داده، سفرهای هوایی را به حداقل رسانده و از این طریق به رکود اقتصاد در جهان منجر شده است. با این حال، مدیران شهری به طور پیوسته در تلاش هستند از طریق احیای مشاغل و معیشتها، یک بار دیگر اقتصاد جهان را رونق بخشند و رضایت از دست رفته زندگی در شهرها را باز گردانند.
به عنوان مثال، دولت بریتانیا پس از مواجهه با رکود شدید اقتصاد شعار "مصرف کنید تا اقتصاد را نجات دهید" را سر داد، به این صورت که از صاحبان رستورانها و کافهها درخواست کرد تا بساط خود را در فضاهای باز پهن و از مردم پذیرایی کنند تا آنها را به حضور دوباره در این مکانها تشویق کنند. هر چند افزایش فعالیت رستورانها و کافهها در نجات اقتصاد بسیار موثر است، اما مشکل دیگری را به وجود آورد؛ افزایش مصرف مواد غذایی و فعالیت صنعت مهماننوازی ارتباط مستقیمی با بالا رفتن انتشار کربن دارد و این موضوع در نوع خود در افزایش اثرات جزایر گرمایی نقش مهمی ایفا میکند.
اگر مدیران رده بالا، قاطعانه بر مسئله تغییرات اقلیمی نظارت نکنند، آنگاه مردم امید خود به حل این مشکل را از دست میدهند. با این حال، اغلب نظارت مدیران محلی به طور مستقیم به انتشار کربن در شهر یا مناطق شهری میتواند به مراتب پیامدهای مثبت بیشتری نسبت به نظارت ملی در پی داشته باشد و به کاهش اثربخشتر تغییرات اقلیمی منتهی شود.
امروزه بسیاری از محققان از این حیث توافق نظر دارند که انتشار کربن در شهرهای بزرگ جهان باید دست کم تا یک دهه آینده به میزان دو سوم کاهش یابد تا احتمال وقوع فاجعه ناشی از تغییرات اقلیمی به حداقل برسد. این در حالی است که با وجود تلاشهای بی وقفه مدیران برای کاهش انتشار گازهای آلاینده، مصرف مواد غذایی روز به روز در حال افزایش است که این امر به سهم خود زمینه را برای تولید گازهای آلاینده فراهم میسازد. پرسشی که در اینجا ممکن است ذهن همه را به خود درگیر کند اینکه چگونه میتوان اقتصاد رکودیافته ناشی از کرونا را از طریق صنعت مهماننوازی و افزایش مصرف مواد غذایی نجات داد و همزمان با آن، انتشار کربن را به حداقل رساند؟
اقدامات کوچک و تصمیمگیریهای دشوار
محققان بریتانیایی برای دستیابی به بهترین استراتژیهای کاهش کربن، کلانشهر منچستر را به عنوان الگو در نظر گرفتند و تلاش کردند به ارائه تدابیری بپردازند که پیادهسازی آنها برای شهرها راحت است. با ابن هدف، تهیه مواد غذایی با کمترین نیاز به انتشار کربن در نهادهای عمومی و مدارس، وضع مقررات جدید ساخت و ساز برای احداث ساختمانهایی با مواد کم کربن، ارائه طرحهای مسافرتی مناسب و بهرهگیری از وسایل نقلیه پاک نظیر دوچرخههای الکتریکی برای انجام نقل و انتقالات مواد غذایی از مهمترین و سادهترین اقداماتی است که مدیران شهری میتوانند برای به کاهش انتشار کربن به کار گیرند. چنین اقداماتی نه تنها به کاهش مصرف مواد غذایی منجر نمیشود، بلکه به طور استراتژیک کاهش کربن را در پی دارد که میتواند در بهبود سلامت ساکنان شهری در پساکرونا نقش مهمی ایفا کند و حتی به کارآفرینی منجر شود.
با وجود راحت به نظر رسیدن اقدامات بالا، تصمیمگیریها و پیادهسازی آنها میتواند کاری بسیار دشوار باشد، به طوری که حتی در موارد بسیاری به مرحله اجرا نیز در نیاید. با این هدف، مدیران شهری باید اقتصاد مصرف را از نو مورد بررسی قرار دهند تا از نظر زیست محیطی به پایداری آن کمک کنند و شاخصهایی مانند تولید ناخالص داخلی را از توجه خود پنهان نگذارند. علاوه بر این خرید، ساخت و استفاده از مواد غذایی و اقلام کربن بالا نیز باید تنها در صورت ضرورت انجام شود و تا جای ممکن، مواد و مقوله های دیگری به جان آنها مورد استفاده قرار گیرد.
ارتباط بین شکاف طبقاتی و مصرف مواد کربن بالا
بدون شک، افراد ثروتمند که حدود ۱۰ درصد جمعیت جهان را تشکیل دادهاند، به مراتب بیشتر از سایرین، مواد غذایی و اقلام کربن بالا مصرف میکنند. آمار نشان می دهد که بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵، انتشار کربن بین فقرای اروپایی به حدود یک چهارم کاهش یافت و این در حالی بود که ثروتمندان همین قاره، طی همین مدت زمان، مصرف کربن را تا سه درصد افزایش دادند. مدیران شهری نباید این واقعیت مهم را فراموش کنند، بلکه باید به اصلاح سبک زندگی شهروندان خود بپردازند تا از این طریق به کاهش انتشار کربن نیز کمک کنند.
منچستر، ثروتمندنشینترین شهر انگلستان به شمار میرود که در آن مقدار زیادی از انتشار کربن به نحوه زندگی مردم مربوط میشود. برای مثال، بیشتر سفرهای داخلی و خارجی از سمت این شهر به سایر نقاط دنیا از طریق هواپیما انجام می شود که این نوع تردد در انتشار کربن نقش مهمی ایفا میکند. در این مسیر، مدیران باید تدابیری برای تردد پاک در نظر بگیرند و قوانین ویژهای بر مردم اعمال کنند تا با تغییر سبک زندگی آنان، آُیب های وارده به کره خاکی را به حداقل برسانند.
گسترش کووید 19 ثابت کرد که اعمال قوانین فوری بر شهرها و تغییر سبکهای زندگی در مواجهه با بحران امکانپذیر است. بنابراین، مدیران شهری باید از فرصتهای مشابه برای به حداقل رساندن تغییرات اقلیمی بهره گیرند و با سرعت قوانین حاکم بر کره خاکی را تغییر دهند.
