شاهرود یکی از شهرهای استان سمنان است و در حد فاصل شهرهای دامغان در غرب، سبزوار و بردسکن در شرق و گرگان در شمال قرار گرفته و تقریباً در میانه راه تهران-مشهد می‌باشد، به طوریکه فاصله آن از تهران ۴۱۲ کیلومتر و از مشهد ۵۱۰ کیلومتر است. شاهرود به سبب اینکه در حدفاصل کویر و جنگل‌های شمال ایران واقع شده از طبیعت بسیار منحصر به فردی برخوردار است، به طوریکه اگر از شاهرود به فاصلۀ ۳۰ دقیقه به سمت جنوب حرکت کنید، به کویرهای وسیع طرود و نخلستان‌های آن می‌رسید و مردمی که از راه شترداری ارتزاق می‌کنند. همچنین به فاصلۀ ۳۰ دقیقه از شاهرود به سمت شمال به طبیعت جنگلی شبیه طبیعت گیلان و مازندران می‌رسید یا اگر به سمت شرق شاهرود حرکت کنید به فاصله حدود یک ساعت به منطقه‌ای کاملاً سردسیر و برف‌گیر می‌رسید که طبیعت آن به آب و هوای کردستان و لرستان در غرب ایران شبیه است. اگر در جهت غربی حرکت کنید، به فاصله کوتاهی به مجن، این روستا-شهر پلکانی زیبا می‌رسید که طبیعتی کاملاً متفاوت دارد.
(برای آشنایی با شهرداری شاهرود کلیک کنید.)
مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد شاهرود یکی از شهرهای مهم چهاردهمین ایالت تاریخی، «چخره» (از تقسیمات شانزده‌گانهٔ اوستایی در دوران باستان) بوده که در دامنه جنوبی رشته کوه البرز، توسط آریایی‌ها بنا نهاده شده است. برخی پژوهندگان واژه چخره را شکل ابتدایی شاهرود و در همان معنی دانسته اند. به لغت اوستایی چخرو-ایتی به معنی چرخ پیشه و چخرو-وَتی به معنی دانای چرخ است. این دو هیئت اوستایی این نام، حاوی نام شاهرود می‌باشند.
پیشینه
هسته اولیه این شهر به دلیل دفاع از مهاجمان، بر فراز تپه های کم‌ارتفاع دامنه کوه شمالی و غربی رود بزرگ این منطقه بنا شد که به جهت بزرگی این رود، تدریجاً نام شاهرود را به خود گرفت و به تدریج همراه با برقراری امنیت در محل، رشد و توسعه یافته به طوری که این شهر در کنار صددروازه، پایتخت اشکانیان که به باور بسیاری از پژوهشگران محل کنونی شهر دامغان است، در شمار شهرهای معتبر پارتی درآمد.
شاهرود درعصر صفویه، منطقه کوچکی بود و نخستین بنای قابل توجه آن دژی بوده که به هنگام هجوم افغان‌ها در این شهر ساخته شده است. با هرج و مرج دوره نادری و جنگ‌های آغاز تأسیس سلسله قاجار این شهر از اهمیت افتاد، لیکن به علت موقعیت سوق الجیشی از زمان فتحعلی شاه دوباره روبه ترقی و پیشرفت گذاشت.
جغرافیا
این شهر در حاشیه شمالی دشت کویر و در دامنه های جنوبی رشته‌کوه البرز با موقعیت جغرافیایی ۲۵ دقیقه و ۳۶ درجهٔ عرضی و ۵۸ دقیقه و ۵۴ درجه طولی قرار دارد.
در اکثر ماه‌های سال، آب و هوای شاهرود معتدل سرد می‌باشد. شاهرود یکی از شهرهای به اصطلاح چهار فصل و خوش آب و هوای ایران است. آب و هوای شاهرود به نسبت پستی و بلندی و نزدیکی به کویر نمک و رشته کوه البرز، متغیر می‌باشد. در این رابطه آب و هوای آن به دو منطقه تقسیم می‌گردد: قسمت مرکزی شامل شاهرود و دهستان‌های حومه، دهملا معتدل و قسمت جنوبی مانند طرود، بیارجمند و خوارتوران گرم معتدل است. قسمت مرکزی و نواحی شرقی شاهرود دارای آب و هوای معتدل و نواحی شمالی آن کوهستانی با آب و هوایی سرد و مرطوب است. قسمت جنوبی که در مجاورت کویر واقع شده آب و هوای نسبتاً گرم دارد. متوسط درجه حرارت سالانه در این شهر ۱۴ درجه سانتی گراد و میانگین بارندگی سالانه ۱۸۰ میلیمتر است. شاهرود به علت واقع شدن در دامنه کوه از لحاظ آب‌های سطحی به صورت رودخانه‌های دائمی، سهمی نداشته و رودخانه‌های سیلابی و فصلی در این شهر جاری می‌باشد.
فرهنگ
قومیت: مردم کومشی یا کومشی یا قومسی به مردم بومی شهرستان‌های سمنان، سرخه، دامغان و شاهرود گفته می‌شود.
زبان، گویش، لهجه: بیشتر مردم شاهرود به زبان فارسی با لهجه شاهرودی سخن می‌گویند. همچنین اقوام الیکایی و مردم استان‌های گلستان و مازندران که در این شهر ساکن هستند نیز به زبان مازندرانی سخن می‌گویند.
جمعیت
جمعیت شهر شاهرود طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۵۰٬۱۲۹ نفر بوده است.
جاذبه ها
جنگل ابر، خانه یغمایی ها، روستای مُجِن، چشمه هفت رنگ مُجِن، موزه شاهرود، پارک ملی خارتوران، روستای قلعه بالا، پارک آبشار، دشت آفتابگردان و شقایق های کالپوش، آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی، آبشار نکارمن، بازار تاریخی شاهرود، آبشار و قندیل های یخی آوستا، مجموعه کاروان‌سراهای شاه عباسی میاندشت و ....
رهآورد
برگه زردآلو، قیسی، (قیسی از مهمترین صادرات شاهرود است) کشمش، انگور، گیلاس، آلو، آلبالو خشک و … انواع کشک محلی. ماست گوسفندی. کره محلی، آبغوره، گرد غوره، آلوی خورشتی و … انواع نان، نان قندی، نان کالک، فطیر، انواع نقل و آبنبات. صنایع دستی از قبیل: گلیم، گلیچ، جاجیم، سفال و سرامیک…
اقتصاد
شهرک صنعتی شاهرود به وسعت حدود ۴۲۰ هکتار و در ۲ فاز عملیاتی اجرا شده و دارای ۲۰۰ واحد صنعتی است که از این تعداد، حدود ۹۵ واحد صنعتی با اشتغال زایی بیش از ۱۸ هزار نفر در حال فعالیت بوده و دارای پروانه بهره برداری می‌باشند. این شهرک دارای تأسیسات برق، مخابرات، روشنایی، گاز، آسفالت، تصفیه خانه فاضلاب و منابع آب اس
− شرکت معادن زغال سنگ البرز شرقی
− نیروگاه شهید بسطامی شاهرود
− کارخانه سیمان شاهرود
− شرکت سیم و کابل مغان
− کارخانه قند شاهرود
− شرکت فولاد شاهرود
− شرکت توربوژنراتور شاهرود
− کارخانه کنسانتره میوه شاهرود
معدن: از مهمترین معادن شهرستان شاهرود، می‌توان به معدن شرکت زغال سنگ البرز شرقی اشاره کرد که با شهرستان دامغان و شهرستان آزادشهر و رامیان در استان گلستان مشترک می‌باشد. از دیگر معادن مهم شاهرود می‌توان به معادن کرومیت، مس، آهک، گچ و سنگ های تزئینی اشاره کرد.
منبع
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شاهرود
ویکی پدیا
سایت شهرداری شاهرود
