با وجود اینکه میدان تقسیم (Taksim) استانبول و تحریر (Tahrir) قاهره به نوعی میدانهایی نمادین با عطر و بوی سیاسی هستند، اما میدان های دیگری نیز در جهان هستند که با سیاست پیوند عمیقی خورده اند و نمادین شده اند. در این مقاله، به معرفی مهم ترین این میدان ها می پردازیم که لزوماً همه آنها، مکانهای انقلابی نیستند، بلکه کنشگران اصلی در توسعه سیاسی، اجتماعی و تاریخی کشور مربوط به خودشان بوده و هستند. این میدانها با ارائه صحنه ای برای فعالیتهای عمومی، دوره تاریخ خود را تغییر و جامعه را به نوعی دوباره شکل دادهاند و امروزه نیز بنیانی را برای آینده قرار میدهند.
میدان ویجی چوک (Vijay Chowk)؛ راج پات (The Rajpath)، دهلی نو
بخشی از طرح شهر دهلینو مربوط به Edwin Lutyens؛ معمار بریتانیایی است که معمار میدان و محیط اطرافش است و قطعاً مستعمراتیترین بخش شهر بوده و همینطور از مفاهیم سیاسی بسیاری برخوردار است. اگرچه اکنون بهعنوان یک میدان هندی و میدان پیروزی مستقل مرمت شده است و برای پایان مراسم تجلیل روز جمهوری استفاده میشود.
میدان آزادی؛ تهران، ایران
این میدان در سال ۱۹۷۱ بنا شده است و در اصل به نام میدان شهیاد (یادآور پادشاهان) معروف بوده است. این میدان را در پی سرنگونی شاه در سال ۱۹۷۹، مجدداً تحت عنوان میدان آزادی مغرفی کردند. این میدان مکان اعتراضاتی بود که سرانجام موجب سرنگونی شاه شد.
میدان ونسسلاس (Wenceslas) انقلابی؛ پراگ، جمهوری چک
این میدان در مرکز انقلاب مخملی ۱۹۸۹ دیده میشود که به شکل اعتراضی دانشجویی شروع شد و درنهایت، تبدیل به جنبش عمومی و نارضایتی کل ملت شد. سرانجام، حکومت حزب کمونیست سقوط کرد و سبب ایجاد مسالمتآمیز کشورهای اسلواکی و جمهوری چک شد.
میدان استقلال (Independence)؛ کیو (Kiev)، اوکراین
منطقه Maidan Nezalezhnosti کیو یا میدان Independance (استقلال) در کشور اوکراین که بنای تاریخی Independence در سمت چپ این میدان قرار دارد، از جهت سیاسی قابل توجه است. میدان مرکزی کیو بیشتر به خاطر انقلاب پرتقال معروف است. صدها هزار نفر از حامیان با پوشیدن لباس نارنجی حزب یوشچنکو (Yanukovych) اوکراین و تجمع در این میدان ادعا کردند که ویکتور یوشچنکو حامی آنها، پیروز شده است.
میدان سنا؛ هلسینکی، فنلاند
میدان سنا، سمبل افتخار و مرکز سیاسی هلسینکی است که ساختمانهای نئوکلاسیک بزرگش، میزبان کل نهادهای اصلی است. این میدان، یادآور رویدادهای مختلف در طول آن سال است که نشان میدهد مرکز سیاسی یک شهر میتواند با قلمرو عمومیاش تا چه حد هماهنگ باشد.
میدان انقلاب (Plaza de la Revolution)؛ هاوانا، کوبا
میدان شهری پس از انقلاب کوبا در سال ۱۹۵۹، به عنوان میدان انقلابی نامگذاری شد و جایگاه تصویر چگوارا در آن بارز و نمادین است. این تصویر، پوستر اتاق خواب بسیاری از نوجوانان است. شعار «Hasta la Victoria» به معنای «تا پیروزی ابدی و همیشگی» در آن به چشم میخورد.
میدان تیانان من (Tiananmen)؛ پکن، چین
این میدان تکمیل کننده فهرست میدانهای سیاسی جهان است؛ میدانی که اختلاف عقیده و قدرت را مانند سایر میدانها نمادینه میکند و «Tank Man» در دنیا، نماد انسانی است که در تاریخ ۵ ژوئن ۱۹۸۹ در مقابل ردیف تانکها ایستاد، پس از آنکه نیروی نظامی چین با نیروهایش، اعتراضات را سرکوب کرد.
میدان ببل پلاتز (Beblplatz)؛ برلین، آلمان
این میدان؛ مکان سوزاندن کتاب حزب نازی است. این مکان در بردارنده یادبودی مهم از Micha Ullman است که یک صفحه شیشه ای، چشمانداز قفسه های خالی کتاب را نشان میدهد. به علاوه، یک لوح منقوش با یک لوح از هاینریش هاین (Heinrich Heine) نمایشنامه نویس آلمانی بر تلخی میدان تأکید دارد و از سال ۱۸۲۱ به این صورت در مورد آن نقلقول میشود: «جایی که آنها کتابها را میسوزانند و در آخر مردم را هم سوزانند.»
میدان پترنوستر (Paternoster)؛ لندن، انگلیس
در خانه بورس لندن به تاریخ ۲۰۱۱، تلاش شد تا کمپین و اعتراضی در این میدان برگزار کنند، اما این اتفاق نیفتاد، زیرا این فضا یک میدان عمومی نیست. شرکت Mitsubishi Estate Co که مالک میدان است، دسترسی عمومی به میدان را محدود کرد و این کار باعث غافلگیری جهانیان به خاطر تغییر خطوط این شرکت میان فضای سیاست، نظام سرمایهداری و عموم مردم شد.
میدان یادبود حادثه ۱۱ سپتامبر؛ نیویورک، آمریکا
این مکان یکی از برجسته ترین میدانهای عمومی سیاسی تا به امروز است. البته این میدان، چیزی بیش از یک پلازا و بنای یادبود است. این مکان فضایی جالب و طنینانداز صدای بخش عظیمی از مردم آمریکا و درواقع روایت سیاسی اکثر جهانیان است. همچنین، توسعه آن توسط سیاستهای محلی به تأخیر افتاد و یادآور آن است که فضاهای سیاسی ما به طرز پیچیده ای، جزو جداییناپذیر سیاستها و کسانی است که بر آن حکومت میکند.
باید بپذیریم که برخی از میدانها مثل میدان پترنوستر واقعاً عمومی نیستند، بلکه آنها مردمی هستند. در مورد این مکان ها میتوان گفت که به شکل خصوصی، دارای فضای عمومی باز هستند. شهروندان به فضایی نیاز دارند که به وسیله بناهای یادبود، اعتراض رسمی یا هر آنچه دوست دارند تا به کنش حرفه ای آن ها کمک کنند را در اختیار داشته باشند.
منبع
معماری آنلاین
