نخستین تجربه بودجه مشارکت و سرمایه گذاری شهری

در بودجه مشارکتی سال ۱۴۰۰، ضمن تشریح فرآیند مشارکت در مفاد تبصره ۱۹، برای ۱۷۲ پروژه مشارکتی، رقمی بالغ بر ۱۹ هزار میلیارد تومان منظور شده است که از این رقم حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان برای ۱۲۱ پروژه مشارکتی مشمول بهره مندی از امتیازات ردیف متمرکز (غیر خودگردان) و ۴ هزار میلیارد تومان نیز برای سایر پروژه های مشارکتی (خودگردان) در قالب ۵۱ پروژه پیش بینی شده است.

بررسی روند بودجه شهرداری تهران نشان می­دهد، منابع منظور شده در بودجه، توان تأمین مالی برای اجرای همه پروژه ­های توسعه شهر را نداشته و جلب مشارکت و بهره مندی از سرمایه  گذاری بخش خصوصی، ضرورتی انکار ناپذیر است. منابع اندک در اختیار شهرداری برای تکمیل و اجرای پروژه­ های نیمه­ تمام و جدید موجب طولانی شدن زمان اجرای پروژه ها شده است، به طوری که بر اساس برآوردهای اولیه، اعتبار مورد نیاز برای اتمام پروژه های عمرانی مندرج در برنامه­ های توسعه شهرداری تهران، در حال حاضر بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده که این رقم با افزایش سنواتی و تعدیل ­های منظور شده رشد فزاینده و مستمر خواهد داشت؛ این در حالی است که کل بودجه عمرانی شهرداری تهران در سال ۱۳۹۹ حدود  ۱۵ هزار میلیارد تومان بوده است. به این ترتیب، اتمام این پروژه ها با استمرار تأمین مالی با روند موجود و بدون در نظر گرفتن تورم و فرض عدم آغاز پروژه جدید، سال­ها به طول خواهد انجامید.

موضوع مشارکت و سرمایه گذاری از راهبردهای کلان مدیریت شهری در سالیان اخیر بوده، به نحوی که به این موضوع در قالب تبصره های بودجه سنواتی پرداخته شده است. همچنین، سند جامع سرمایه ­گذاری و مشارکت شهرداری تهران نیز در دی ماه سال ۱۳۹۸ بعد از تصویب شورای اسلامی شهر تهران، ابلاغ گردیده است.

شهرداری تهران در راستای اجرای مصوبه شورای اسلامی شهر تهران با عنوان "الزامات و اولویت‌های تدوین بودجه سال ۱۴۰۰ شهرداری تهران" و هم چنین به موجب تکالیف مقرر در برنامه پنج ساله سوم و با الگوبرداری از تجربیات دولت از اجرای تبصره ۱۹ قانون بودجه کل کشور، بودجه مشارکت و سرمایه­گذاری را به همراه بودجه سال ۱۴۰۰ تهیه و تدوین نموده­است.

در بودجه مشارکتی سال ۱۴۰۰، ضمن تشریح فرآیند مشارکت در مفاد تبصره ۱۹، برای ۱۷۲ پروژه مشارکتی، رقمی بالغ بر ۱۹ هزار میلیارد تومان منظور شده است که از این رقم حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان برای ۱۲۱ پروژه مشارکتی مشمول بهره مندی از امتیازات ردیف متمرکز (غیر خودگردان) و۴ هزار میلیارد تومان نیز برای سایر پروژه های مشارکتی (خودگردان) در قالب ۵۱ پروژه پیش بینی شده است. (رقم کل اعتبار مورد نیاز برای اجرای پروژه­ های مشارکتی بالغ بر ۱۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می شود)

بر اساس مفاد تبصره ۱۹، ۱۰ درصد از کل اعتبارات عمرانی هر ردیف کسر و در ردیف اعتباری خاص و متمرکز پروژه های مشارکتی تجمیع می­شود. همچنین ذیل این تبصره به عنوان یک رهیافت برای جلب مشارکت بیشتر سرمایه ­گذاران، از اهرم تشویقی استفاده شده است که شامل تخصیص اعتبار از ردیف اعتبار خاص پروژه های مشارکتی تا سقف ۳۰ درصد از رقم قرارداد مشارکت برای پروژه هایی که سرمایه­ گذار جذب کرده باشند، می­شود.

با توجه به دریافت کدهای اختصاصی پروژه های مشارکتی در بودجه سال ۱۴۰۰، از سال آینده این پروژه ها به سامانه مدیریت و کنترل پروژه شهرداری تهران اضافه شده و به صورت مستمر مورد پایش و ارزیابی قرار خواهند گرفت. استفاده از ظرفیت بخش خصوصی تنها با هدف تأمین منابع مالی پروژه ها انجام نشده؛ بلکه بهره‌گیری از دیگر ظرفیت‌های بخش خصوصی مانند؛ دانش و تجربه تخصصی، مهارت‌های مدیریتی، شتاب بخشیدن به روند اجرا، افزایش سطح کیفیت خدمات عمومی،  انگیزه جهت مصرف بهینه منابع در بخش خصوصی و کاهش ریسک و مسئولیت شهرداری نیز مورد توجه جدی قرار گرفته است.