برنامه‌ریزی مدیریت شهری برای حفظ گنجینه تاریخی اراک

کاهش نشانه‌ها و شاخص‌های هویتی شهرها سبب شده تمامی شهرها در یک مسیر همسان سازی قرار گیرند و دیگر تفاوت چندانی در معیارهای شهرسازی و تاریخی و فرهنگی در آنها مشهود نباشد، این در حالی است که افزایش تمایل گردشگران به سمت گردشگری تاریخی توجه بیشتر به ساماندهی بافت تاریخی شهر و حفظ و صیانت آن را می‌طلبد.

به نقل از ایمنا، نکته‌ای که نباید آن را فراموش کرد این است که حفاظت از بافت تاریخی شهر نباید با خنثی سازی این فضاها همراه باشد، زیرا در صورتی که برنامه‌ها و طراحی‌های جذاب برای ساماندهی این بافت در نظر گرفته نشود، عدم استقبال کنشگران شهری از این مکان‌ها رکود اقتصادی و به دنبال آن کم توجهی به این بافت را به دنبال خواهد داشت در صورتی که اگر طراحی‌ها با یک نگاه کارشناسی باشد می‌توان یک زندگی مدرن و پویا را در دل همین فضای سنتی شکل داد. بازار شهر اراک با معماری و طراحی ویژه‌ای که دارد از خاص‌ترین بناهای تاریخی سطح کشور محسوب می‌شود که توجه بیشتر و تخصصی‌تر به آن تأثیر بسزایی در گردشگری این شهر خواهد داشت.

شهر اراک بر اساس نقشه‌ای ساخته شده که فرانسوی‌ها آن را در گذشته پیاده کردند، بازار اراک تنها بازار در کشور است که سوق‌های آن در یک امتداد مستقیم شکل گرفته‌اند. هر ساله بودجه‌ای برای مرمت بازار و بناهایی که در محدوده بافت تاریخی هستند در نظر گرفته می‌شود، سال گذشته دو میلیارد تومان صرفاً برای ترمیم نقاط حادثه خیز بازار و پشت بام بازار و ۲ میلیارد و نیم هم برای مرمت بناهای تاریخی در نظر گرفته شد که در سال ۱۴۰۰ این مبالغ افزایش پیدا خواهد کرد ولی هنوز مصوب نشده است، این بودجه‌ها بر اساس طرح و ضرورت‌هایی که میراث فرهنگی ارائه می‌دهد در نظر گرفته می‌شود و سپس شهرداری بودجه را در اختیار پیمانکاری که میراث فرهنگی معرفی می‌کند قرار خواهد داد، ناظر هم میراث فرهنگی است، اما پرداخت هزینه بر عهده شهرداری است.

وی ادامه داد: در شهرداری ضوابط و مقرراتی وجود دارد که مسئولان شهرداری را موظف به حفظ بافت تاریخی و جلوگیری از دخل و تصرف به این بافت می‌کند بر همین اساس دبیرخانه‌ای در شهرداری با عنوان ماده ۱۰۰ به تخلفات ساختمانی رسیدگی خواهد کرد و شهرداری از این طریق از ایجاد تغییرات در بناهای تاریخی جلوگیری می‌کند. همچنین اگر بنایی نیاز به مرمت فوری داشته باشد شهرداری در این موضوع پیش قدم خواهد بود.

شاه کرمی گفت: در کنار اداره میراث فرهنگی موظف به حمایت از بافت تاریخی هستیم، اما متولی، بانی و ضابط در زمینه حفاظت از بافت تاریخی، اداره میراث فرهنگی است که این طرح جامعی را در خصوص بازار و مجموعه بافت تاریخی در نظر گرفته و مراحل تصویب آن در حال انجام است اما تا این لحظه به نتیجه نرسیده است.

وی افزود: هر کدام از مالکانی که در بافت تاریخی سکونت دارند برای هر گونه ساخت و ساز باید الگوی ساخت را از میراث فرهنگی بگیرند، اما صدور مجوز احداث و نوسازی در حیطه وظایف شهرداری است.

شهردار بافت تاریخی شهر گفت: قسمتی از مسیر پروژه پیاده راه‌ها در محدوده مرکزی شهر با بافت تاریخی در خیابان محسنی و حصار همپوشانی دارد که بر اساس اولویت بندی قسمتی از این پروژه انجام شده اما فعلاً با توجه به برودت هوا متوقف شده که پس از اینکه شرایط آب و هوایی مناسب شود پیگیری خواهد شد که در کاهش شلوغی‌ها و ترافیک مرکز شهر مؤثر خواهد بود.

وی با بیان اینکه تملک بناهای تاریخی از وظایف شهرداری نیست افزود: تملک بناهای تاریخی با توجه به محدودیت بودجه‌های شهرداری امکان پذیر نیست، تقریباً می‌توان گفت همه بناهای تاریخی در تملک افراد شخصی است که طبق قوانین میراث فرهنگی موظفند از ملک خود حفاظت کنند، بعضی از این بناها ارزش تاریخی داشته و برخی نیز ثبت ملی هستند که میراث فرهنگی روی دخل و تصرف و ایجاد تغییرات در این بناها کاملاً نظارت و کنترل دارد اما اگر مالک به دلایل ثابت شده توان مالی برای مرمت بنا را نداشته باشد، طبق قانون، میراث فرهنگی موظف به مرمت این بناها است.

شاه کرمی در ادامه گفت: تملک قسمتی ازملک تاریخی متعلق به خانواده محسنی واقع در خیابان عباس آباد کوچه ارسطو در سال گذشته انجام شد و تملک ده شعیر آن باقی مانده بود که در گذشته مبالغ آن پرداخت شد و بنا به طور شش دانگ در اختیار شهرداری قرار گرفت در حال حاضر همکاران ما در حال مرمت این بنا هستند و مقرر شده به عنوان یک مجموعه فرهنگی مورد استفاده قرار گیرد.