نور یکی از شهرهای استان مازندران ایران است و شهری گردشگری که محبوبیت فراوانی میان مسافران داخلی و خارجی دارد. دید جنوبی شهر به سمت کوه‌های پوشیده از درختان پهن برگ و از سمت شمال به دریای خزر از سمت غرب به شهر رویان و از سمت شرق نیز به ناحیه رستم رود مشرف است، ولی این ناحیه پس از تصویب طرح جامع نور در آذرماه ۱۳۹۲، اکنون جزو محدوده قانونی این شهر محسوب می‌گردد.
(برای آشنایی با شهرداری نور کلیک کنید.)
نام
نیما یوشیج که خود کجوری و اهل نور بود می گوید : اهل نور به ولایت خویش نو می گویند که در گویش کجوری زبان مازندرانی به معنای دره است. به اعتقاد دکتر حبیب برجیان لفظ نو با جغرافیای نور که دره ای ژرف در البرز مرکزی است، سازگاری کامل دارد.
نور یکی از قدیمی ترین نواحی شهرنشین طبرستان ( مازندران کنونی ) بوده که به گواهی تاریخ ، رستمدار نام داشته است . تمیشه نام پایتخت بخش ساحلی حکومت رویان بوده که بنای کنونی شهر نور بر آن قرار دارد. نام دیگر قدیمی آن که حتی ساکنان کنونی آن نیز گهگاه به جای نور به کار میبرند، سولده است . نام کنونی نور از رودخانه نور گرفته شده که از کوه های البرز سرچشمه میگیرد و به رود هراز می پیوندد.
پیشینه
نام نخست شهرستان نور در گذشته رستمدار بوده که متشکل از چهار ناحیه شهری ناتل، بلده، تمیشان و ماهان بوده است. در جدیدترین کشفیات باستان‌شناسی در این شهر آثاری از دوره اشکانیان پیدا شده است. در تاریخ شهرستان نور به همراه شهرستان نوشهر و شهرستان چالوس، ایالت کهن رویان را تشکیل می‌دادند که گاهی مرز غربی آن تا هوسَم (رودسر فعلی در استان گیلان) نیز ادامه میافت. این شهرستان در غرب استان واقع شده است و مرکز آن شهر نور است. نور یکی از قدیمی‌ترین نواحی شهرنشین طبرستان (مازندران کنونی) بوده که به گواهی تاریخ رستمدار نام داشته است. رستمدار به منظور شغل قالب مردم که ماهیگیر بوده‌اند و با قایق به ماهیگیری می‌پرداختند اطلاق می‌گشت. تمیشه نام پایتخت بخش ساحلی حکومت رویان بوده که بنای کنونی شهر نور بر آن قرار دارد. نام دیگر قدیمی آن که حتی ساکنان کنونی آن نیز گهگاه به جای نور به کار میبرند، سولده است. نام کنونی نور از رودخانه نور گرفته شده که از کوه‌های البرز سرچشمه میگیرد
چارلز فرانسیس مکنزی که در سال ۱۸۵۹ میلادی از این محل عبور کرده و چنین وصفی در خصوص آن ارائه می‌دهد. «دهکده سولده، هشتصد متر از دریا فاصله داشت… سولده دهکده بزرگی است و میرزا آقاخان نوری به‌خصوص به آن توجه داشت. این ده دویست خانه، بیست دکان و دو حمام دارد و یک پل آجری به سه دهنه روی رودخانه‌ای به همین نام ساخته اند.»
منطقه کجور
محدوده تاریخی کجور از شمال به دریای مازندران از غرب به رود چالوس از شرق به سولده (نور) و از جنوب به دره نور محدود می‌شود. منطقه کجور به همراه کلارستاق، لنگا، تنکابن، سختسر و هوسم بخشی از رویان کهن بود که بعدها رسمتدار نام گرفت. رویان کهن از نواحی غربی طبرستان محسوب می‌شده است.
محال ثلاث نور
محال ثلاث نور؛ منطقه ای در غرب مازندران متشکل از سه منطقه نور، کجور و کلارستاق بوده که پس از انقراض سلسله پادوسبان در منطقه رویان و رستمدار شکل گرفت که از آن به عنوان ولایت نور یا محال ثلاث نور یاد می‌شده‌است. در عصر صفوی منطقه کلارستاق و کجور از توابع نور به حساب می‌آمدند و این مسئله تا اواخر عصر صفوی پایدار ماند. در این دوره حکامی از منطقه یوش نور همچون عباسعلی بیک ویلک یوشی نوری بر محال ثلاث نور، کجور و کلارستاق حاکم بودند. در دوران سلطان حسین صفوی، کیا نعیم بیک میار از خاندان کلارستاق که از نوادگان ملک کیومرث رستمدار بود حکمران محال کجور، کلارستاق، کلاردشت و مضافات گردید. در عصر زندیه محمد خان دادوئی از خاندان سوادکوه حاکم مازندران و محال ثلاث نور، کجور و کلارستاق گشت.
جغرافیا
شهرستان نور در سال‌های نه چندان دور با نام سولده بخشی از شهرستان آمل بوده‌است. این شهرستان پس از جدا شدن از آمل دارای سه بخش مرکزی، بلده و چمستان است. بخش مرکزی شهرستان نور شامل شهرهای نور (مرکز شهرستان)، رویان (علمده) و ایزدشهر (ایزده ) است و از روستاهای مهم آن عباسا،تاشکوه،لاویج و سلیاکتی است همچنین متعاقب تصویب طرح جامع نور توسط شورایعالی معماری وزارت راه و شهرسازی اکنون منطقه بزرگ و توریستی رستم رود قسمتی از شهرنور محسوب می‌شود. بخش چمستان به مرکزیت شهری به همین نام در فاصله ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی نور، در مجاورت شهرستان آمل قرار دارد. بخش بلده نیز به مرکزیت شهری قدیمی به همین نام در ۸۵ کیلومتری جنوب شهر نور قرار دارد و پل ارتباطی میان دو جاده مهم هراز و چالوس است.
جمعیت
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر برابر با ۲۶٬۹۴۷ نفر جمعیت بوده است.
فرهنگ
مردم شهرستان نور به زبان مازندرانی و با لهجه کجوری صحبت می‌کنند.
جاذبه ها
روستای کوهستانی داری چشمه کرسی (نور)
پارک جنگلی نور بزرگترین پارک جنگلی خاور میانه با مساحتی حدود ۴۰۰۰ هکتار با انواع گونه های گیاهی
ناتل
شاه بالو آهو دشت
سواحل رویان، نور، رستم رود و ایزدشهر
قلعه پولاد بلده
منطقه ییلاقی دونکوه (دینکوه) دارای چشمه های آب سرد و جنگل و کوه
جنگل میان بند
جنگل افراسن روستای سرکاج
خانه نیما یوشیج در یوش بلده
پارک جنگلی و چشمه کشپل چمستان
آبشار آب‌پری رویان
روستای پیمد
بقعه سلطان احمد
کوه لُوس
آبشار حرم آب
قله سوردار
مسجد جامع یالو
آب گرم و جنگل لاویج
سد و دریاچه الیمالات
کوه سور دار و جنگل پایین کاج مغانده
قلعه کجور
روستای تاریخی کالج
روستای انارجار
تالاب‌های رستم رو
ره آورد
این شهر در فصول سبز سال پر از گل‌های بهاره و درختان سرسبزی است که آن را به بهشتی برای زنبورها تبدیل کرده، عسل‌ها سوغات مناسبی از شهر نور هستند.
علاوه بر آن، صنایع دستی و ساخته‌هایی که با صدف‌ها و چوب آماده شده اند، لباس‌های محلی و کلوچه هم از دیگر محصولاتی است که به عنوان سوغات در آن شهر مورد استفاده قرار میگیرد. بهتر است از مربای شقاقل و بهار نارنج با بوی مسحور کننده آن نیز نگذرید.
اقتصاد
گستردگی شهرستان نور از ساحل تا ارتفاعات البرز میانی، وجود تنوع آب و هوایی، رودخانه ها وآبشارهای طبیعی همـراه با آثار تاریخی و باستانی اعتبار ویژه ای به بخش گردشگری این شهرستـان بخشیده که می توانـد در زمینه برنامه ریزی سفر کاملا" مؤثر باشند. ماهیگیری و صنایع دستی از دیگر مشاغل موجود در این شهر هستند.
منبع
اول خونه
ویکی پدیا
دانشگاه علم و صنعت ایران واحد نور
