دیپلماسی شهری به معنای تاثیر هویت های فرا ملی در مسیر سیاست خارجی و مشارکت آنان است که مستقل از حکومت مرکزی در مسیر روابط بین الملل، از اهمیتی ویژه ای در عصر جهانی شدن برخوردار است.به همین دلیل با توجه به فرسایش حاکمیت ها و کمرنگ شدن مرزها، حدود و گستره اختیارات حکومت های مرکزی در حال کاهش و کارکرد حکومت های محلی در حال افزایش است. در چنین فضای حکمرانی جهانی مبتنی بر حاکمیت چند سطحی، چندگانه و چند لایه، مشارکت بازیگران فروملی از جمله شهرها در چارچوب دیپلماسی شهری رو به افزایش است. در این نوشته، مختصر اشاره ای به تاثیر دیپلماسی شهری بر روی توسعه گردشگری، شده است.
دیپلماسی شهری چیست؟
امروزه صنعت گردشگری به ویژه شاخه شهری آن جایگاه خاصی در اقتصاد کشورها ایفا می کند و نقش فعال و موثری در پیشبرد ساختار اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی کشورها به خصوص در کشوهای در حال توسعه بازی می کند. شهرها دارای جاذبه های گردشگری فراوان هستند و همواره گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می کنند. دیپلماسی شهری، هنر نشان دادن توانایی ها و پتانسیل های شهری به موازات دیپلماسی ملی و به کار بردن آن در مسیر توسعه فرهنگ شهری، اقتصادی وا جتماعی در فضای جریان ها و اقتصاد مبتنی بر تفکرات نئولیبرالیسم و جهانی شدن است.
در این بین، صنعت گردشگری و جذب گردشگر یکی از شاخه های راهبردی توسعه اقتصادی شهرها در عرصه دیپلماسی شهری است. شاید این سوال به ذهن شما برسد که دیپلماسی شهری چگونه می تواند نقش موثری در جذب گردشگر داشته باشد؟ بازیگران اصلی دیپلماسی گردشگری شهری چه کسانی هستند؟
دیپلماسی شهری که بخشی از سیمای شهر را تشکیل می‌دهد، به عنوان یکـی از پدیـده‌هـای واقعـی از اولین مسائلی است که انسان همواره با آن در ارتباط است. این موضوع دارای ابعـاد زیـست محیطـی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی می‌باشد. در این بین، وجود نیـروی انسانی متخصص و مجرب در سازمان گردشگری و همچنین اهمیت دادن به فرایندهای علمی و پژوهشی در حیطة دیپلماسی شهری در کنار اختصاص اعتبارات ریالی جهت انجام پروژه های عمرانـی و طرح‌های تحقیقاتی سازمان از سوی سازمان گردشگری در کنار فرصت‌های حمایتی شهروندان و تشّکلّ‌های غی ردولتی از موضوع دیپلماسی شهری و وجود عرصه های مناسب در جهت توسعه دیپلماسی شهری در اختیـار ارگـانهـای دولتی و صنعتی از با اهمیت‌ترین رهنمودهای عینی این استراتژی می‌باشد.
صنعت گردشگری و جذب گردشگر یکی از شاخه های راهبردی توسعه اقتصادی شهرها در عرصه دیپلماسی شهری است که همکاری های شبکه ای شهرها در کسب سهم بیش تری از بازار گردشگری بین المللی با استفاده از این ابزار، گسترش روزافزونی داشته است. اما آنچه که بررسی هرچه بیشتر نقش دیپلماسی شهری در روند توسعه گردشگری و جذب گردشگر را ضروری می‌کند، سیر صعودی همکاری‌های بین المللی در زمینه های مختلف بخصوص صنعت توریسم از طریق تعاملات "شهریه شهر" و "خواهر خواندگی" کلان شهرها است.
ارتباط دیپلماسی شهری و گردشگری
دیپلماسی شهری به سرعت به یکی از شاخه‌های اصلی ارتباط بین‌المللی در جهان تبدیل شده و مدیریت بخش عمده ای از زیست اجتماعی انسان مدرن از طریق آن انجام می‌شود. اهمیت دیپلماسی شهری تا میزان زیتدی ناشی از اهمیت موضوع شهر و جایگاه بی‌نظیر کنونی آن در طول تاریخ تمدن‌های بشری است و شبکه ارتباطی بین شهرها زمینه مساعدی برای پرداختن به شماری از موضوعات را فراهم می‌کند که دیگر چارچوب‌های دیپلماسی موجود، توان و ظرفیت پرداختن بهینه به آنها را ندارند.
به طور کلی دیپلماسی شهری و به تبع آن سیاست خارجی شهرها دارای ابعاد و کارکردهای مختلفی است، این ابعاد را می‌توان از پنج کارکرد دیپلماسی یعنی تسهیل ارتباطات، مذاکره، جمع آوری اطلاعات، جلوگیری از کشمکش و اختلافات و نمادین ساختن وجود یک جامعه بین‌المللی استنباط کرد. در صورتی که متولیان شهری بتوانند از دیپلماسی شهری در توسعه شهر و اقتصاد شهری خود بهره کافی را ببرند، می‌توانند پیشبردی سریع به خواسته‌های خود داشته باشند.
متخصصان گردشگری و جاذبه های توریستی و صاحبنظران عرصه توسعه صنعت گردشگری معتقد هستند که کشورهایی که اقتصادشان را وابسته به توسعه صنعت گردشگری می‌دانند، می‌کوشند تا جاذبه های گردشگری را در کشور خود ارتقا دهند و به این واسطه، پول خوبی به جیب بزنند. علاوه بر این میراث فرهنگی و آثار باستانی یکی از منابع اقتصادی است که برای مردم آن کشور مشاغلی را ایجاد می‌کند.
تقویت روابط دائمی با دیگر شهرهای توریستی جهان و معرفی آثار دیدنی به دیگران می‌تواند توسعه گردشگری شهرها را رونق دهد. در واقع می‌توان گفت دیپلماسی شهری همانند آینه ای عمل می‌کند که شهر را به دیگر شهرهای جهان نشان می‌دهد.
در این فضا، شهرها با ارتقای جایگاه اقتصادی، سیاسی، فن‌آوری، فرهنگی و زیر ساختی خود از توان، نفوذ و اعتبار کافی برای اجرای فعالیت‌های دیپلماتیک نیز بهره مند می‌شوند و در راستای فعالیت‌های خود شکل نوینی از دیپلماسی را نمایان می‌سازند که از آن با عنوان دیپلماسی شهری یاد می‌شود.
