بندر بوشهر، شهری بندری و مرکز استان بوشهر از استان‌های جنوب غربی ایران است که از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج فارس محدود شده است.
(برای آشنایی با شهرداری بندر بوشهر کلیک کنید.)
نام
بنای بوشهر به اردشیر ساسانی نسبت داده شده و نام اصلی آن «رام اردشیر» بوده است. گفته می‌شود که «رام اردشیر» به مرور زمان به «ریشهر» تبدیل شد. به نظر می‌رسد که بوشهر تحریف شده ریشهر- همان شهر قدیمی است. در عصر هخامنشی از تمدن های بزرگ در ایران تمدن لیان بوده است که برخی به اشتباه نام آن را از نام‌های بوشهر می‌دانند. هم‌اکنون نام خیابانی در بازار بوشهر به همین نام است و طبق آثار کشف شده در منطقه باستانی هلیله و ریشهر نام این سرزمین ژرمانسیکا بوده است. همچنین در آثار باستانی شوش از این بندر نام برده شده است. در زمان اسکندر نام آن به موزامبری تغییر یافت.
نام دیگر اباشهر در زمان اردشیر بابکان به معنی شهر بابک و بعد از آن بوشهر به معنای شهر پایین به دلیل اختلاف سطحی که با ریشهر داشته است. نام بوشهر در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام‌های مختلفی نظیر «رام اردشیر»، «ابوشهر»، «بُخت اردشیر»، «لیان» و «ریشهر» به ثبت رسیده است.
پیشینه
بنای بوشهر را به اردشیر ساسانی نسبت داده اند. در کارنامه اردشیر بابکان به وجود بندری به نام بُخت اردشیر اشاره شده که در کنار مدارک دیگر نشان دهنده اهمیت خلیج فارس برای شاهان آغازین ساسانی است. اهمیت این بندر چنان بود که بُخت اردشیر با جاده‌ای به کازرون و شیراز وصل می‌شد و از آن کالاهای صادراتی به مناطق دیگر حمل می‌شدند، ولی بوشهر کنونی که تاریخچه ۳۰۰ ساله دارد را «ابومهیری» پسر شیخ ناصرخان آل مذکور (ناخدا باشی کشتی‌های نادرشاه و بنیان‌گذار خاندان آل مذکور) در سال هزار و صد و پنجاه قمری (۱۱۱۴ش/ ۱۷۳۵م) پایه‌گذاری کرد، علت تأسیس این شهر به دلیل این بود که نادر شاه می‌خواست بندری در جنوب بسازد و همچنین نیروی دریایی را تأسیس کند. این بندر چنان پر رونق شد که به عنوان رقیب بزرگی برای بندر بصره به حساب می‌آمد. این شکوفایی تجاری تا آنجا پیشرفت که «حاج محمد شفیع» اجازه چاپ و نشر اسکناس رایج بوشهر را به دست آورد و این امتیاز تا برقراری بانک شاهی، در بوشهر باقی بود. بندر بوشهر از اولین مراکزی بود که دارای صنعت چاپ سنگی شد و همچنین بعدها در صنعت یخ‌سازی و برق پیشرو بود، مردم این شهر از اولین مردمان ایران بودند که با نشریات و مجلات آشنا شدند. از اولین نشریات بوشهر می‌توان به روزنامه‌های مظفری، خلیج ایران و ندای جنوب اشاره کرد، همچنین به دلیل رونق و موقعیت خاص، اولین نمایندگی‌های شرکت‌های تجاری و کنسولگری دولت‌های خارجی از جمله بریتانیا، آلمان و روسیه و امپراطوری عثمانی در این شهر دایر شد، ولی این رونق با توسعه راه آهن به خرمشهر منتقل شد.
بوشهر تاکنون دو بار توسط بریتانیا اشغال شده‌است. جبهه ساحلی بافت قدیم بوشهر در سال ۱۳۷۸ تحت شمارهٔ ۲۳۶۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. منظرهٔ شهر، آمیزه ای از رنگ‌های سفید، زرد و قهوه‌ای است. بافت شهر بوشهر از حدود هفتاد سال پیش یعنی پس از جنگ جهانی اول رونق خود را از دست داده و مصالح مورد نیاز آن که از آفریقا و هند تأمین می‌شده کم‌تر در دسترس بوده و ساکنین اصلی شهر شروع به ترک آن و مهاجرت به سایر نقاط کشور کرده اند. پس از جنگ دوم جهانی، این مسئله شدت گرفته و پس از انقلاب اسلامی نیز با تخریب بیش از یک چهارم این بافت توسط ادارهٔ بندر، سیر صعودی این مهاجرت و تخریب شدت چند برابر یافته و هم‌اکنون به صورت نیمه ویرانه ای درآمده است.
جغرافیا
بوشهر از شمال به خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد، از شرق به استان فارس، از جنوب و غرب به خلیج فارس و از جنوب شرق به استان هرمزگان محدود می‌شود. این استان از بخش جلگه ای در حاشیه ساحلی غربی و بخش کوهستانی، در نوار شرقی منتهی الیه زاگرس جنوبی تشکیل می‌شود.
آب‌و‌هوای بوشهر، گرم و خشک و در نواحی ساحلی گرم و مرطوب است. دمای این استان در روزهای گرم تابستان به بالای ۵۰ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌رسد و کم‌ترین دمایی که تاکنون برای شهرهای شمالی این استان در زمستان ثبت شده، ۱- درجه سانتی‌گراد بوده است. بهترین فصل سفر به بوشهر، زمستان، پاییز و اوایل فروردین است.
جمعیت
بوشهر در سال ۱۳۹۵ خورشیدی بالغ بر ۲۲۳٬۵۰۴ نفر جمعیت داشته است که به این ترتیب پرجمیت‌ترین شهر استان بوشهر و سومین شهر پرجمعیت جنوب ایران به‌شمار می‌رود.
فرهنگ
بیشتر مردم بوشهر به زبان فارسی با لهجه محلی تکلم می‌کنند. بندر امروزی بوشهر را نادرشاه افشار در ۱۷۳۶ میلادی رونق دوباره بخشید. نام این محل پیش از آن ریشهر بود. بندر بوشهر به خاطر عواملی مانند صیادی، وجود نیروگاه اتمی، کشتی‌سازی و صادرات از این بندر رونق اقتصادی گرفته است.
جاذبه ها
ریشهر
آب انبار قوام
خانه قاضی
عمارت دهدشتی
مدرسه گلستان
بافت شهر بوشهر
خانه قاضی
امامزاده عبدالمهیمن
عمارت کلاه‌فرنگی بوشهر
عمارت گلشن
کلیسای ارامنه گریگوری
گورستان مهاجمین انگلیسی
قبر جنرال
عمارت کوتی
مدرسه سعادت
ریشهر
عمارت ملک بوشهر
آرامگاه اصفهانی
معبد خدا دریا
کلیسای مسیح مقدس
قلعه هلندی‌ها
کنیسه یهودیان
قبرستان انگلیسی‌ها
عمارت حاج رئیس
هزار مردان هلیله
ره آورد
دریا و نخلستان در آفرینش صنایع دستی این استان اصلی‌ترین نقش را بازی می‌کنند. ساخت حصیر، جارو، سفره، سبد، بادبزن، جعبه و کپر با شاخ و برگ نخل، انواع زیور آلات، جعبه، تابلو، دیوارآویز، اشیاء تزئینی و اسباب‌بازی با صدف، توربافی و گرگوربافی، ساخت لنج و قایق، گبه و گلیم‌بافی، عبا بافی و سفال‌گری از صنایع دستی این استان است.
سفر به بوشهر بدون خرید سوغاتی‌های رنگارنگ آن کامل نمی‌شود. از خوراکی‌های رنگارنگ و خوش‌مزه مثل خرما و خارک و رطب، شیره‌ی خرما، سبزی‌های خودروی محلی (همچون منگَک، پَرپین و کاکُل)، نان خرمایی، پنیر نخل، ارده، حلوای راشی، حلوای خرمایی، حلوای پسک، مسقطی، انواع ترشیجات محلی، ماهی و میگو تا صنایع دستی و زیورآلات تهیه شده از صدف، همه و همه سوغاتی‌هایی هستند که می‌توانید از بوشهر با خود به یادگار ببرید.
اقتصاد
منطقه ویژه اقتصادی بندر بوشهر
منطقه ویژه اقتصادی بوشهر
منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
