درخواست ایجاد شهرهای دوستدار کودک، نتیجه رسیدن به این شناخت است که شهرها، خانه هایی با هدف افزایش حمایت از حقوق کودکان هستند. با این وجود، بسیاری از شهرهایی که ایده آل کوکان نیستند، با تلاش های دولت ها، گام هایی در این زمینه بر میدارند. شهری برای کودکان مناسب است که آنها در این شهرها بتوانند اعتماد به نفس خود را تقویت کنند و به افراد فعالی در جامعه تبدیل شوند و به شکلی مستقل بتوانند امور مربوط به خود را مدیریت کنند.
امروزه اکثر شهرها برای کودکان بیش از حد خشن هستند و می توان به جرأت گفت که اگر این محیط ها برای کودکان خشن هستند، برای افراد بالغ نیز چنین است. هر چه بیشتر درگیر طراحی محیط هایی برای کودکان و نوجوانان می شویم، بیشتر متوجه می شویم که ساختن فضایی خوب برای افراد بالغ، محیطی مناسب برای کودکان و نوجوانان نیز هست.
ایجاد محیط های شهری که به شکلی واقعی از جامعه کودکان حمایت کنند، مستلزم بررسی و مطالعه دامنه گسترده ای از موضوعات در سطوح مختلف محلی، ملی و جهانی است. شهر را نباید فقط محل سکونت گروهی از افراد و مرکز قراردادها دانست، بلکه متشکل از روحیات، افکار، آداب و رسوم، معتقدادت و احساسات خاص همه افراد است. در سالهای اخیر، ۱۵۵ کشور از ۱۹۲ کشور، طرح های ملی را برای گسترش اقدامات با هدف رسیدن به اهداف نشست جهانی کودکان اجرا کرده اند. همچنین طرح های محلی در جهت اقدام و دسترسی به اهداف شهرهای دوستدار کودک، همزمان برنامه ریزی شده است.
متأسفانه هنوز در بسیاری از نقاط جهان، حق کودکان به عنوان شهروند نادیده گرفته شده و برنامه‌ریزی‌ها و حتی طراحی‌های شهری اغلب با هدف رفع نیاز بزرگ ترها و نه کودکان و نوجوانان انجام شده است. این در حالی است که مدیران شهری در بسیاری از شهرهای جهان نیز کودکان را هم ردیف با افراد میانسال و سالمند مورد توجه قرار داده و آنها را شایسته حقوقی برابر دانسته اند. در این نقاط دنیا، کودکان نه تنها از رفاه جسمی و روانی بهتری برخوردار هستند، بلکه زمینه کافی برای پرورش استعدادهای آنها فراهم شده است و در نتیجه، بسیاری از آنها موفقیت را در مسیر زندگی خود تجربه می‌کنند. در این مقاله به بررسی اقدامات موفقیت‌آمیز برخی از کشورها مانند دانمارک، ایتالیا، ایران و آلمان با موضوع نقاط دوستدار کودک در جهان، می پردازیم.
برانگیختن کودکان و نوجوانان دانمارک در تصمیم‌گیری‌های مهم
کشور دانمارک در پیاده‌سازی اهداف دوستدار کودک خود تصمیم گرفته است مدیران هر شهر را در شناخت نیازهای کودکان ساکن حمایت کند تا از این طریق بخشی از نیازهای آنان را برطرف کند. البته، سهیم سازی کودکان در تصمیم‌گیری‌های مهم و حتی طراحی‌های شهری یکی از بهترین شیوه‌هایی است که این گروه حساس را به ابراز خواسته‌های خود مشتاق می‌کند و به مدیران در رفع آنها کمک می‌کند. دولت دانمارک، مقامات هر شهر را به انتخاب این شیوه دعوت کرده و از آنها خواسته است در بیشتر مسائل شهری، سهمی به انتقادات و پیشنهادات کودکان و نوجوانان اختصاص دهند.
اهمیت حقوق کودکان ایتالیا در سطح محلی
مدیران شهری ایتالیا از سال ۱۹۹۶ جنبشید با عنوان "ایجاد شهرهای دوستدار کودک" را آغاز کرده و به موفقیت‌های زیادی در این حوزه دست یافته اند. دولت ایتالیا از آن زمان تا به امروز، حمایت خود از مدیران هر شهر را در زمینه ترویج عقاید دوستدار کودک دریغ نکرده است. اما با این حال، از آنها خواسته است با توجه به شرایط ویژه، اقدامات دوستدار کودک را در سطح محلی اجرا کنند.
شهردارهای هر منطقه، مهم‌ترین نقش را در برآورده کردن نیازهای کودکان و نوجوانان ایفا می‌کنند. با این حال، کمیته ملی این افراد را در طراحی استراتژی‌های مناسب برای افزایش رفاه کودکان و نوجوانان تحت حمایت خود قرار داده و از هیچ اقدامی در این زمینه دریغ نکرده است. علاوه بر این، رئیس کمیته ملی ایتالیا با پیروی از دستورالعمل‌های یونیسف (صندوق کودکان سازمان ملل متحد) به طور پیوسته، راهبردهایی را برای ایجاد شهرهای دوستدار کودک در اختیار مدیران هر منطقه قرار داده و داوطلبان را به پیاده‌سازی این طرح‌ها در عوض بهره‌مندی از مزایا دعوت کرده است.
مشارکت کودکان ایرانی در پروژه‌های دوستدار کودک
اگرچه مردم ایران از سالهای دور با در نظر گرفتن عقاید و باورهای دینی خود، جایگاه ویژه ای را برای کودکان در نظر گرفته اند، با این حال، اصطلاح "شهر دوستدار کودک" طی سالهای اخیر در بین مدیران کشور شکل گرفته و به محبوبیت دست یافته است.
به عنوان مثال، مدیران شهری تهران، نوآوری "َشهردار مدرسه" را در سال ۱۹۹۳ آغاز کردند که البته همچنان در اغلب مراکز آموزشی دولتی اجرا می‌شود. در این پروژه، دانش‌آموزانی در هر مدرسه به عنوان شهردار انتخاب می‌شودن تا زبان گویای شهر باشند و با ارتباط مستقیم با مدیران پایتخت ایران، انتقادات کودکان و نوجوانان را از طراحی‌های شهری به گوش دولتمردان برسانند. هدف اصلی مدیران تهران از اجرای این پروژه، تمرین مردم سالاری و آموزش مسئولیت‌پذیری، تفکر، تعهد و همراهی در ۴۴۰ مدرسه تهران بود که دستاوردهای زیادی نیز داشته است.
پس از زلزله بسیار بزرگی که در سال ۲۰۰۳ شهر بم کرمان را به خرابه تبدیل کرد، یونیسف با همکاری دولت ایران، تعداد ۱۱۰ دانش‌آموز را از ۱۱ مدرسه شهر به ایجاد یک منطقه دوستدار کودک تشویق کرد که این پروژه شامل احداث یک مدرسه، مرکزی اجتماعی و زمین‌های بازی متعدد و همگی برای کودکان در نظر گرفته شده بود. یونیسف در تلاش است اقدامات خود در ایران را گسترش دهد و به ایجاد شبکه ای از شهرهای دوستدار کودک در آن بپردازد تا از این طریق، معماران و مدیران را به طراحی شهرهایی سوق دهد که حقوق کودکان به بهترین شکل ممکن در آنها رعایت شده است.
آگاه‌سازی عمومی از حقوق کودکان و دعوت آنها به اجرای پروژه‌های دوستدار کودک در آلمان
هر چند دولت آلمان به طور رسمی از سال ۲۰۱۲ به شبکه کشورهای دوستدار کودک پیوسته، اما با این حال، اقدامات مدیران شهرهای مختلف با هدف رعایت حقوق این گروه، بسیار موفقیت آمیز بوده است. کشور آلمان برای ایجاد شهرهای دوستدار کودک دو هدف اصلی را مورد نظر قرار داده است؛ آگاه‌سازی مدیران، سیاستمداران و حتی کودکان از حقوق این قشر در اولویت برنامه‌ها قرار دارد. ضمن این که قرار است زمینه سازی لازم برای مشارکت داوطلبانه کودکان و نوجوانان در توسعه شهری فراهم شود.
در حال حاضر، ۲۱ شهر در سراسر آلمان به عضویت شبکه شهرهای دوستدار کودک در آمده اند، اما در نتیجه تلاش‌های دولت و حمایت‌های بی‌دریغ یونیسف، انتظار می‌رود در آینده نزدیک مدیران بیشتری در آلمان به این نوآوری بپیوندند و رفاه کودکان و نوجوانان را در مناطق شهری خود بهبود بخشند.
